22.09.2010
Эмульсиялар
Эмульсиялар (Emulsum ) - кўриниши жиҳатидан сутсимон бўлиб иккита бир-бири билан аралашмайдиган суюқликлар (сув, бальзамлар) аралашмаси хисобланади. Бир бирида мутлақо эримайдиган дисперс фаза (ички) ва дисперсион муҳит (ташқи фаза)дан ташкил топган. Эмульсияда кўпроқ дисперсион муҳит сув бўлиб, дисперс фаза эса мой ва бошқа сув билан аралашмайдиган суюқликлар бўлади. Эмульсия мустаҳкам бўлиш учун эмульгатор қўшилади. (ОП -7, желатоза, тухумни оқи ва б.) дисперс фазани парчаланишини (диспергирлаш) ва стабилизацияни таъминлаш учун. Эмульсияни 2та ҳили мавжуд: ҳақиқий (уруғли) ва сохта ( мойли).
Ҳақиқий эмульсиялар ёғли ўсимликларнинг уруғидан эмульгатор қўшмасдан тайёрланади. Эмульгатор ўрнини меваларда (уруғида) жойлашган оқсил моддалар бажаради.
Сохта эмульсияларда 3 қисм мавжуд бўлади: дисперс фаза (мой), дисперсион муҳит (сув) ва эмульгатор.
Эмульсиялар ички ва сиртқи мақсадлар учун ишлатилади ва қисқартирилган ва очиқ шаклида ёзилади.
Рецепт намунаси
Rp: Emulsii semenis Cucurbitae 100,0
D.S. 1 ош қошиқдан кунига 3 маҳал.
Rp: Emulsii oleosi 200,0
Natrii bromidi 1,0
Coffeini natrii benzoatis 0,5
M.D.S. Ҳуқна учун.
Rp: Emulsii oleоsi 200,0
Natrii bromidi 3,0
Anaesthaesini 2,0
MDS. 1 ош қошиқдан кунига 3 маҳал.
Экстрактлар (Extractum)
Доривор ўсимлик хом ашёсидан олинган ва балласт моддалардан тозаланган концентрланган ажратмаларга эритувчи турига қараб дейилади. Сувли, спиртли ва эфирли экстрактлар бўлади.
Rp: Extracti Frangulae fluidi 25,0
D.S. 25 томчидан кунига 2 махал
Қаттиқ дори шакллари
Кукунлар
Кукунлар (Pulvis)
Pulverous – қуруқ дори шакли бўлиб, ичишга ва сиртга ишлатилади.
Қаттиқ дори воситалари ховончада майдалаш йўли орқали ёки махсус машиналарда тайёрланади. Майдаланган кукунлар элаклардан ўтказилади. Элаклар тешикчалари билан боғлиқ холда кукунлар йирик, майда, ўта майдалари бўлади. Майда ва ўта майда катта биологик фаоллиги, тез эриши, ўта гигроскопиклиги, тўқималарни кам зарарсизлантириши билан ажралади. Кукунлар қуйидагича бўлинади: оддий – битта моддадан иборат; мураккаб таркибида 2 ва ундан кўп моддалар; дозаланган яьни алоҳида дозаларга бўлинган, дозаланмаган яьни умумий оғирлиги билан берилади. Дозаланмаган кукунларни кўпинча сиртга ишлатилиш учун берилади.
Сиртга ишлатиладиган дозаланмаган кукунларнинг сигнатурасида қабул қилиш усули ва вақти кўрсатилади. Агарда ичишга ишлатилса ушбу кукунни дозалаш яьни меъёрларга бўлиш йўли ҳам кўрсатилади (қошиқ ёрдамида ёки стакан ёрдамида). Дозаланмаган кукунлар таркибига захарли ва кучли таьсирли қилувчи моддалар киритилмайди. Кукунларни қоғоз капсулаларга (ўрамларга) гигроскопик ва ёғли моддаларни эса мумланган қоғозга қадоқланади.
Таблеткалар-tabuletta – тайёр ҳолда ишлаб чиқариладиган дозаланган қаттиқ дори шакли бўлиб, ички ва сиртга қўлланилади.
Рецептлар
1-вариант
Дозаларга бўлинган кукунлар
Rp. Streptocidi 0,5
d.t.d.n.12
S.кунига 1 кукундан 3 маҳал
Rp. Magnesii peroxydi 0,25
S. кунига 1 кукундан 3 маҳал
Дозаларга бўлинмаган кукунлар
Rp. Natrii sulfatis 25,0
D.S. юмшатувчи
2-вариант
Rp.: Tabulettаe Furazolidoni 0,25
D.t.d. № 6
S. Кунига 1 тадан 3 маҳал
Rp.: Tabulettae Fhenacetini 0,15
cum Acidi acetylsaliciliсi 0,25
D.t.d. № 5
S. Кунига 1тадан 3 маҳал
Капсула- (қобиқ)-официнал дори шакли бўлиб, дори воситаларини ички учун тайинланади.
Rp: Vitamini E 200 mg
D.t.d. № 30 in capsulis
S. 1 кунда 1 маҳал ичиш учун
Суртмалар
Суртмалар (Unguеntum-бош келишиги,Unguenti- қараткич келишиги)
Суртмалар сиртга ишлатиладиган дори шакли билан консистенцияси бўйича юмшоқ шаклсиз яқин бўлиб, дори воситаларини асос моддалар билан аралаштириш йўли орқали тайёрланади. Асос сифатида кўпинча вазелин (Vaselinum) ланолин (lanolinum), вазелен мойи (Oleum Vaselini) тозаланган чўчқа ёғи (Adeps suillus depuratus) ҳамда камдан кам ёруғлик ва ҳаво шароитида ўз ҳусусиятларини ўзгартирмайдиган бошқа моддалар қўлланилади.
Cуртмалар бўлинмаган дори шаклларга кириб, бир неча марта ишлатишга етарли қилиб умумий миқдори ёзилади (одатда 3-5(10) кунга етадиган, кунига 1-3 марта ишлатиш ҳисобидан).
Суртмалар оддий ва мураккабларга бўлинади. Оддий суртмалар битта таьсир этувчи ва битта шакл берувчи воситасидан иборат бўлади. Мураккаб суртмалар 2-та дан ортиқ ингредиентлардан иборат. Оддий суртма ёйиқ ва қисқартирилган рецепт шаклда ёзилади.
Қисқартирилган шаклда Unguenti сўзидан бошлаб, кейин суртманинг (модда) номи концентрацияси % ёки оғирлик бирлигида кўрсатилади. Суртманинг ёйиқ шаклида барча ингредиентлар санаб ўтилади: таьсир этувчи модда, суртма асоси, уларнинг миқдори, рецептнинг охирида эса қандай қўллаш тайинланади: M.f. unguentum q.s. (аралаштир, суртма бўлиши учун.)
Rp: ung. Syntomycini 5%-30,0
D.S. сиртга ишлатиш учун
